De Circular Risk Scorecard (CRS) is op 6 februari gelanceerd, een tool die gebruikt kan worden voor banken om een realistischer beeld te krijgen van de lange termijn risico’s van (circulaire) bedrijven. Financiering wordt nog steeds door circulaire ondernemers ervaren als een belangrijke belemmering in het opschalen van hun circulaire proposities en businessmodellen. Circulaire bedrijven worden bij hun financieringsaanvraag nog beoordeeld op basis van traditionele (lineaire) risicomodellen. Zodoende worden de risico’s te groot en de kansen te klein ingeschat van deze bedrijven.
Met behulp van de CRS is de wens om lineaire risico’s, zoals uitputting natuurlijke bronnen, kostenstijging grondstoffen en milieuschade; en circulaire kansen, waaronder duurzame innovatie, kostenbesparing en klantwaarde, expliciet worden meegenomen in financieringsbeslissingen. De continuïteit van ondernemen staat immers op het spel zolang de afhankelijkheid van nieuwe grondstoffen blijft bestaan. Ook is het belangrijk dat we de risico’s van circulaire economie realistischer inschatten. Dit betekent dat we onze risicomodellen meer op de toekomst moeten afstemmen en moeten kijken naar zekerheden in toekomstige geldstromen, lange termijn stabiliteit en solide contracten binnen de productieketen.
Copper8 werkte de afgelopen periode onder de vlag van de Kopgroep Circulair Financieren samen met Circular Finance Lab en RiskQuest aan de ontwikkeling van de CRS. Risico experts van ABN AMRO, ING, Invest-NL, Rabobank en Triodos zijn actief betrokken bij de ontwikkeling van de tool. Ook zijn De Nederlandse Bank (DNB), de Europese Investeringsbank (EIB), de Nederlandse Waterschapsbank (NWB), Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s), het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA), de Provincie Utrecht en de Gemeente Amsterdam aangesloten bij de Kopgroep.
De CRS zal worden gebruikt om:
- Een meer reëele inschatting te kunnen doen van financierings- of investeringsaanvragen van circulaire bedrijven;
- Geanonimiseerd data te verzamelen over daadwerkelijke risico’s van circulaire bedrijven;
- Op basis van de inzichten van (2) kunnen op termijn de risicomodellen van banken aangepast worden.
Wil je meer weten over de CRS? De aankomende periode vinden er diverse verdiepende sessies plaats:
- 29 februari 15.00-17.00 bij de Groene Afslag in Laren (School for Change, aanmelden kan via deze link) – Nederlands
- 5 maart 16.00-17.00 online (aanmelden kan via jeroen@copper8.com) – English
- 27 maart 16.00-17.00 online (aanmelden kan via jeroen@copper8.com) – English
- 28 maart 15.00-17.00 bij de Groene Afslag in Laren (School for Change, aanmelden kan via deze link) – Nederlands
Inhoud van de Circular Risk Scorecard
De CRS geeft als uitkomst een risicoscore van 0-100, waarbij een lage score een laag circulair risico betekent. De score wordt bepaald aan de hand van zes risicofactoren, waarvan er drie momenteel nog niet wordt meegenomen in de bestaande risicomodellen van banken:
- de circulariteit van het product;
- de geschiktheid van het product voor circulariteit;
- de schaarste van de gebruikte grondstoffen.
Daarnaast wordt de score bepaald door drie risicofactoren die momenteel wel worden meegenomen in de bestaande risicomodellen, maar die in de CRS worden bekeken door een ‘circulaire bril’, en dus anders worden beoordeeld:
- de robuustheid van de contracten;
- de marktcompetitiviteit;
- de ervaring van het management team.
Toepassing van de Circular Risk Scorecard
De CRS kan op verschillende manieren worden gebruikt/toegepast, namelijk als:
- Aanpassing van de risicoperceptie en/of pricing via de bestaande risicomodellen bij banken (als toevoeging op de bestaande risicomodellen);
- Dealselectie bij financiële instellingen;
- Opleiding voor collega’s bij financiële instellingen;
- Opleiding voor circulaire ondernemers.
Toegang tot de Circular Risk Scorecard
De CRS kan worden geopend via de volgende link: Streamlit (circularriskscorecard.streamlit.app)
Kijken door een ‘circulaire bril’ naar bankfinanciering
Circulaire ondernemers hebben moeite om bankfinanciering te krijgen. En als ze al een voorstel van een bank krijgen, is de rente hoog. Dit heeft te maken met de ‘line- aire bril’ waarmee banken de kansen en risico’s van circulair ondernemen inschatten. Samen met welwillende mensen uit de financiële sector zijn wij aan de slag gegaan om banken door een ‘circulaire bril’ te laten kijken.
Om in de toekomst binnen de planetaire grenzen te opereren, is de transitie naar een circulaire economie noodzakelijk. Maar de manier waarop wij ons financiële systeem hebben ingericht helpt niet om de geld- stromen de juiste, circulaire kant op te laten vloeien. Op lange termijn zal het financiële systeem dus anders moeten worden inge- richt, zoals de aanhangers van bijvoorbeeld post-growth (o.a. Hans Stegeman) en de bete- keniseconomie (o.a. Kees Klomp) bepleiten. Zo lang kunnen circulaire ondernemers helaas niet wachten.
Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft in haar meest recente Integrale Circulaire Economie Rapportage (PBL, 2023) al laten zien dat een versnelling van de transitie naar een circulaire economie nog niet zichtbaar is, en dat dat zorgelijk is gezien de circulaire ambities in Nederland. Circulaire ondernemingen beslaan ongeveer 6 procent van het totale aantal Nederlandse ondernemingen, en dit percentage stijgt niet. Een van de belang- rijkste belemmeringen voor groei is het ophalen van bankfinanciering (vreemd vermogen).
Het risico van circulaire ondernemen wordt overschat
Een jaar geleden is de vraag gesteld: wat moet gebeuren om het door banken finan- cieren van circulaire ondernemingen makkelijker te maken? Wat kan er worden gedaan om meer geld naar circulaire onder- nemers te laten vloeien? Eén van de knoppen waaraan gedraaid zou moeten worden, zijn de risicomodellen van banken. Een bank baseert haar keuze om wel of niet te finan- cieren, en zo ja tegen welke rente, immers voor een groot deel op de uitkomst van hun risicomodel. Dit risicomodel geeft een perceptie van de werkelijkheid, veelal op basis van historische data. Circulariteit wordt daardoor momenteel niet of nauwe- lijks meegenomen, aangezien er nog geen data beschikbaar zijn. Kortom: de voordelen van circulair ondernemen worden niet (h)erkend en de risico’s worden overschat.
Een gezamenlijke inspanning
Vier Nederlandse banken (ABN AMRO, ING, Triodos en Rabobank) en Invest-NL, een duurzame investeerder, hebben de ambitie uitgesproken om meer circulaire onderne- mingen te financieren, maar merken in de praktijk dat dit nog niet snel genoeg gaat. Vanuit de Kopgroep Circulair Financieren hebben we daarom de mouwen opgestroopt en een alternatief risicomodel ontwikkeld, dat circulaire kansen en risico’s integraal meeneemt.
Om een voorbeeld te noemen: wanneer het een circulaire ondernemer lukt om zijn eigen product in de toekomst terug te halen en het een tweede leven te geven, is het toekomstige grondstoffenrisico kleiner. Het heeft ook een prijsvoordeel: de onder- nemer krijgt de producten ook nog voor de hedendaagse prijs, niet voor de toekomstige, hogere prijs. “The goods of today are the resources of tomorrow, at yesterday’s prices.” (UNCTAD, 2015).
Momenteel worden dit lagere risico en prijsvoordeel niet meegenomen in de risicomodellen van de banken. Erg lastig te financieren circulaire ondernemers zijn zij die een circulair Product-as-a- Service (PaaS) -model aanhangen in de business-to-consumer (B2C) markt, zoals bijvoorbeeld Bundles (schone was als service), Reflower (abonnement op kunstbloemen) en Fairphone Easy (bellen als service). Wij zijn gestart. Vanuit de overtuiging “als we voor deze ondernemingen de blik kunnen veranderen, lukt dat voor andere circulaire ondernemers vast ook”.
De circulaire bril integreren in bancaire processen
Onze missie is om de perceptie van banken op dit soort ondernemingen te veranderen. Hiervoor hebben we een risicoscore ontwikkeld, die de kansen en risico’s van circulaire ondernemers vaak positiever beoordeelt. Hierin worden nieuwe circulaire risicofactoren, zoals de circulariteit van het product, de geschiktheid van het product voor circulariteit en de schaarste van de gebruikte grondstoffen meegewogen. Maar ook bestaande factoren, zoals de robuustheid van de contracten en de ervaring van het managementteam, worden door een circulaire bril bekeken.
Momenteel zijn we hard bezig dit gedachtengoed (inclusief de circulaire risicoscore) te integreren in de financieringsprocessen van de banken. Liefst structureel in bestaande modellen, maar desnoods via een omweg om financiering voor de circulaire economie een flinke duw te geven. Wij zijn ervan over- tuigd dat dit gaat lukken, waardoor het aantrekken van financiering voor circulaire ondernemers makkelijker en goedkoper gaat worden. Een lonkend perspectief!
Tot slot: een circulaire economie drijft op transparantie en samenwerking. Dus zullen we het ontwikkelde circulaire risicoscore model binnenkort openbaar maken en voor iedereen ter beschikking stellen. Mocht je meer willen weten, hou dan de berichtgeving in de gaten op bit.ly/kopgroep of stuur een bericht naar jeroen@copper8.com.
Dit artikel is verschenen in :
Jeroen van Muiswinkel werkt als adviseur bij Copper8. Elisa Achterberg is samen met Hilde Sijbring initiatiefnemer van het Circular Finance Lab. Samen maken zij onderdeel uit van de Kopgroep Circulair Financieren.